( सन्दर्भमा राजालाई हरायौँ भन्नेहरू र ओलीलाई बालकोट धपायौँ भन्नेहरू र अव ५० वर्षलाई काङ्ग्रेसको भविष्य छैन भन्नेहरू)
केशवप्रसाद भट्टराई ।
१. लेखिएको इतिहास मात्रै इतिहास होइन, नलेखिएको इतिहास पनि इतिहास हो । कितावमा नलेखिदैमा इतिहास नहुने होइन । बरू लककखिएका इतिहासहरू इतिहास नहुन सक्छन् र नलेखिएका इतिहास भने वास्तविक इतिहास हुन सक्छन् ।
२. इतिहास जित्नेले लेखाउँछ । आफ्नो प्रशंसामा आफूले भर्ना गरेका जागिरेहरूबाट लेखाउँछ ।
३.एक जना विख्यात जर्मन इतिहासकार छन् –रेनहार्ट कोसेल्लेक । उनी इतिहास कार मात्रै होइनन् इतिहास दर्शनका पण्डित पनि हुन् । उनको भनाईमा विजेताले लेख्ने र लेखाउने इतिहासको आयु छोटो हुन्छ क्ष् उनीहरूको विजय पनि अल्पकालिक हुन्छ । तर दीर्घकालमा भने जो पराजित हुन्छन् इतिहासले उनीहरूलाई मान्दछ । इतिहास भनेकै उनीहरूको हुन्छ ।
इतिहासको ज्ञान नै उनीहरू हुन् । जित्नेले इतिहास लेख्छ –लेखाउँछ तर इतिहास हार्नेको लेखिन्छ । उसको हारबाट इतिहास बन्छ । उसका कमी र कमजोरीहरू उसको हार सँगै अन्त्य हुन्छन् –अनि उसका असल र राम्रा पक्षको खोजी हुन्छ ।
४. एक त जित्नेहरू जितको नशामा गति छाड्न शुरू गर्छन् । त्यो सँगै जित्नेका कमी –कमजोरीहरू उधिनिन शुरू हुन्छन् । अनि जो पराजित हुन्छ–उसको विजय यात्रा आरम्भ हुन्छ ।
त्यो विजय यात्रा यथार्थमा रुपान्तर नहोला पनि । तर उ इतिहासको नायक भने बन्छ । नेपालको इतिहास यसो केलाएर हेरौँ त । १०–२० वर्ष यताकै इतिहास बारे मनन गरौँ त !
५. इतिहास– पुराणले पनि भन्छ । राजा नभएका, राजा हुन्न भन्ने भीष्मको प्रतिज्ञाबाट महाभारत शुरू हुन्छ । पराजित भीष्मसँग राजधर्म को शिक्षा लिन विजयी युधिष्ठिर जान्छन् । पराजित कर्ण विजयी अर्जुन भन्दा श्रेष्ठ वीर मानिन्छन् । वनबास पहाइएका रामबाट रामायण बन्दछ । युद्धमा पराजित रावणलाई गुरू थापी शिक्षा लिन रामले लक्ष्मणलाई पठाउँछन् ।
दुःख नै दुखमा, अपहरित र परित्यक्ताको जीवन विताएकी सीताजी जगतकी माता बन्छिन् ।
रावण विना पनि रामायण लेखिन्न । भीष्म, द्रोण र कर्णले अर्जुनको वीरतालाई प्रमाणित गरिदिन्छन् ।
६. प्रष्टै भनौ न , हारेका राजाले छ्युँ गर्दा पनि सातो जान्छ वर्तमान सत्ताधारीहरूको । अहिलेको तातो विवादलाई हेरौँ – स्थानीय चुनावको समय आयो तर कहाँ लुक्दा चुनावबाट भाग्न सकिन्छ भनेर दौडिएका दौडियै छन् । ओलीलाई बालकोट धपायौँ भन्छन् – ओलीले बालकोटबाट कुर्लदा कोटेश्वर र सात दोबाटो तिर भूकम्प जान्छ । ५० वर्षलाई खेदिएको भनिएको काङ्ग्रेसको शरण नपरी कसैको राजनीतिमा घामको झुल्को नपर्ने अवस्था छ ।